Lekcja gry na gitarze. Część 2

Tym razem postanowiłem poświęcić jeden temat wyłącznie samym strunom na gitarze. Nie jest to oczywiście super wykładnia wiedzy o strunach, ale starałem się zgromadzić jak najwięcej względnie potrzebnej informacji dla początkującego gitarzysty. Opisałem więc nieco o rodzajach strun, o tym jak dba się o struny, jakie mają dźwięki, jak powinna przebiegać wymiana strun i co warto wiedzieć. Ostatnią część poświęciłem czysto fizycznemu aspektowi strun – częstotliwościom jakie wydobywają.

O samych strunach

Struny dawniej wykonywane były z jelit zwierząt. Obecnie robi się je z nylonu, metalu. Oczywiście mogą być jeszcze domieszkowane lub wykonywane w jakiejś cudownie wymyślnej technologii, która usprawnia ich wytrzymałość. Struny nylonowe znajdują zastosowanie w gitarach klasycznych, natomiast metalowe w akustykach i elektrycznych. Nie zaleca się zakładania strun metalowych w gitarach klasycznych, co może uszkadzać gitarę. Natomiast co niektórzy zakładają nylonowe w akustykach (początkujący gitarzyści ze względu na bolące palce). W gitarach elektrycznych używa się tylko struny metalowe, co jest sprawą oczywistą ze względu na sposób działania samej gitary.
Struny wiolinowe stanowią najczęściej materiał jednorodny. Natomiast w strunach basowych znajdziemy rdzeń i owijkę. Rdzeń może być wykonany z włókien lub wysokogatunkowej stali.[ad#post]
Jeśli chodzi o owijkę, to wyróżnia się trzy rodzaje owijki. Okrągłą (round-wound), półokrągłą (halfround), płaską (flatwound). Owijka okrągła jest najpopularniejsza. Ma najczystsze brzmienie, ale jej krągłości przyczyniają się do gromadzenia brudu pomiędzy zwojami. Przy okazji przesuwanie palców po strunie powoduje wydawanie słyszalnego dźwięku ‘przesunięcia’, co niektórym przeszkadza, a niektórzy czynią z tego własny styl. Płaska owijka nie ma tych wad, co okrągła, ale jej dźwięk jest wypłaszczony. Natomiast półokrągła jest kompromisem pomiędzy dwoma typami owijek – na zewnątrz jest płaska i nie słychać przesuwania palców, natomiast od strony wewnętrznej posiada krągłości. Dzięki temu wybrzmiewa lepiej niż płaska.
To o czym warto wiedzieć …
Struny do gitary klasycznej kupuje się najczęściej patrząc na ich twardość (czyli oznaczenie NT, LT, HT – Normal Tension, Light Tension, Hard Tension).
Przy gitarze elektrycznej kupuje się głównie patrząc na grubość struny najcieńszej. Zazwyczaj są to grubości .009, .010, .011. Oczywiście dla kompletu podawane są również grubości pozostałych strun. Regułą jest to, że grubsze lepiej i dłużej wybrzmiewają. Ale jest je ciężej podciągać i naprawdę trzeba użyć trochę „pary” z rąk. Przy doborze strun warto też spojrzeć na rozpiętość pomiędzy strunami najcieńszą i najgrubszą. Ogólnie (ale nie jest to zasadą), do grania blues-owego dobiera się struny cieńsze. Natomiast do cięższych brzmień grubsze.

Konserwacja strun gitarowych

Struny w miarę używania płowieją, brudzą się, rdzewieją, pękają i kruszą. Czyli robią wszystko na złość dalszemu istnieniu. Jednak możemy nieco przedłużyć ich żywotność zapewniając minimum opieki. Podstawowa zasada brzmi – nie podchodzimy do gitary z brudnymi tłustymi łapskami. Inne to oczywiste unikanie wilgoci. Można po graniu przecierać struny ściereczką. Ci, którym pocą się bardziej ręce przemywają je przed graniem spirytusem salicynowym lub nacierają trochę talkiem. Czystość jest ważna.
Troszkę inne metody, bardziej drastyczne to moczenie w spirytusie przez całą noc w celu zmycia plamek po brudzie. Ponoć co niektórzy przecierają acetonem – zmywa tłuszcze, ale uwaga aby nie zachlapać gitary – równie dobrze pozbywa się lakierów.
Basiści nawet piorą swoje struny poprzez moczenie w wodzie z mydłem, choć to nie jest zbytnio polecana metoda. Lepiej już zrobić to spirytusikiem.
Inna równie ekstremalna metoda i nie zalecana to gotowanie strun we wrzątku.

Dźwięki strun

Struny w gitarze w podstawowym stroju mają wartości E A D G H E. Strój ten podawany jest od górnej struny basowej, aż do dolnej struny wiolinowej. Dokładne oznaczenia tego stroju, określające również oktawy to: E A d g h e1.
Na poniższej pięciolinii przedstawiam położenie na pięciolinii odpowiednich dźwięków wydobywanych przy pomocy strun.

Wymiana strun

Zanim przystąpię do filmików, które omawiają wymianę strun, podam parę uwag. Mianowicie:

• Struny zazwyczaj nie wymienia się pojedynczo – robi się to całym zestawem. Wiąże się to z utrzymaniem wszystkich strun na podobnym etapie zużycia. Tym bardziej nie miesza się strun różnych producentów lub różnych typów zestawów. Wymiany szybkie pojedynczych strun wykonuje się podczas koncertów.
• Nie zostawia się gitary na długi czas bez strun. Podstrunnica i szyjka gitary są elementami pracującymi. Pozostawienie gitary na długi okres bez strun powoduje, że szyjka nieznacznie odgina się w drugą stronę. Może to spowodować nawet jej trwałe zdeformowanie. Jeśli założymy strun po takiej pauzie będziemy musieli co jakiś czas korygować ich naciąg, aż do uzyskania odpowiedniej pracy szyjki gitarowej.
• Po ściągnięciu strun bardzo dobrze jest wykonać zabiegi konserwujące gitarę. A więc jest to delikatne oczyszczenie suchą miękka bawełnianą szmatką elementów. Dobrze jest nasączyć podstrunnicę jakimś środkiem do tego przeznaczonym. Samo pudło można natrzeć jakimś środkiem przeciw osiadaniu kurzu (bagatela – idealnie sprawdza się do tego Pronto) – przy takim nacieraniu spryskujemy szmatkę środkiem i wcieramy w gitarę pomijając podstrunnicę.
• Sprawdzamy również jak prezentują się takie elementy jak mostek i stroiki, czy nie następują wybrakowania w ząbkach stroików. Można również wykonać ich wymianę, jeśli są powykrzywiane lub w jakiś sposób uszkodzone. Dobrze również przyjrzeć się połączeniu szyjki z podstrunnicą i pudłem rezonansowym, czy nie ma jakiś niepokojących pęknięć lub odklejeń.
• Na poniższych filmikach Justin’a Sandercoe jest zaprezentowana dość skuteczna metoda naciągania strun po ich założeniu, która zapobiega szybkim rozstrajaniom się strun (nie likwiduje zupełnie, ale daje więcej spokoju). Polega ona na tym, że po założeniu struny stroimy ją do odpowiadającego jej dźwięku, a następnie wykonujemy jej „wyciąganie” w następujący sposób. Przykładamy prawy łokieć do mocowania struny na mostku. Lewą ręką przytrzymujemy strunę trzema palcami na pierwszych progach. Następnie prawą ręką chwytamy strunę mniej więcej w środku i w miarę mocno (tylko bez zrywania !) podnosimy strunę do góry i ruszamy nią nieco na boki. Po takim zabiegu ponownie ją stroimy. Proces ten powtarzamy mniej więcej trzy razy. Z takiej struny można naprawdę wiele wyciągnąć.

Częstotliwości dźwięków

Zdarza się, że co niektóre osoby zainteresowane strojeniem gitary w innym stroju potrzebują określić częstotliwości poszczególnych strun. Postanowiłem więc poniżej zamieścić tabelkę, na której przedstawiam kolejne częstotliwości dźwięków, łącznie z zaznaczeniem tych, które stanowią strój podstawowy gitary, czyli E A D G H E.

Zasady jakie użyłem do zbudowania poniższej tabelki częstotliwości dźwięków.

• Oktawa stanowi interwał muzyczny, który określa się jako odstęp częstotliwości.
• Skrajne częstotliwości oktawy to dźwięk dolny i górny w takim stosunku, że dźwięk górny ma dwa razy większą częstotliwość niż dźwięk dolny.
• Dźwięki oktawy wyższej mają dwukrotnie wyższą częstotliwość niż odpowiadające im dźwięki na oktawie niższej.
• Jako dźwięku wzorcowego najczęściej używa się dźwięku a z wybranej oktawy. Wiąże się to z tym, iż jest to dźwięk o równej wartości częstotliwości. Np. dla gitary jest to dźwięk o częstotliwości 440 Hz.
• W oktawie znajduje się 12 równo oddalonych od siebie półtonów. Więc powiększenie częstotliwości pomiędzy dźwiękami o interwale półtonu można obliczyć jako pierwiastek 12 stopnia z 2, czyli około 1,05946
• Najniższy dźwięk C ma częstotliwość wyznaczoną jako 16,351598, czyli około 16 Hz – więc jest na granicy słyszalności dla ucha ludzkiego
• Wykonałem zaokrąglenie do pierwszego miejsca po przecinku

Autor: Projewski (http://projewski.wordpress.com)